Art. 60 KRiO reguluje obowiązek alimentacyjny między byłymi małżonkami, który może powstać po orzeczeniu rozwodu. Przepis ten ma na celu zapewnienie ochrony ekonomicznej temu z byłych małżonków, którego sytuacja materialna uległa pogorszeniu na skutek rozwodu.
1. Przesłanki obowiązku alimentacyjnego (§1):
W przypadku, gdy żaden z małżonków nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia (np. orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie albo z winy obojga), obowiązek alimentacyjny może zostać nałożony wyłącznie wówczas, gdy uprawniony znajduje się w niedostatku. Pojęcie to oznacza niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (m.in. mieszkanie, żywność, leki). Stan niedostatku oznacza sytuację, w której osoba uprawniona nie jest w stanie własnymi siłami zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych. (Wyrok SN z 7 stycznia 2000 r., I CKN 1077/99)
Wysokość alimentów powinna być dostosowana do:
- usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego,
- możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego (Możliwości zarobkowe to nie tylko aktualne dochody, ale także zdolność do ich uzyskania przy wykorzystaniu kwalifikacji i doświadczenia. (Wyrok SN z 9 stycznia 2002 r., II CKN 1397/00)
2. Surowszy reżim przy wyłącznej winie (§2):
Jeśli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód istotnie pogorszył sytuację materialną drugiego, sąd może przyznać alimenty nawet bez występowania niedostatku. To rozwiązanie ma charakter kompensacyjny – winny rozkładowi pożycia powinien ponieść konsekwencje także w sferze majątkowej, jeśli rozwód negatywnie wpłynął na sytuację ekonomiczną drugiego małżonka. Pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego nie musi oznaczać niedostatku; wystarczy, że rozwód powoduje realne i istotne obniżenie poziomu życia. (Wyrok SN z 28 września 2000 r., I CKN 872/00)
3. Czas trwania obowiązku (§3):
Obowiązek alimentacyjny wygasa w dwóch przypadkach:
- automatycznie – gdy uprawniony zawrze nowy związek małżeński,
- co do zasady – po pięciu latach od orzeczenia rozwodu. Możliwe jest jednak przedłużenie tego terminu, jeśli wystąpią wyjątkowe okoliczności (np. poważna choroba, trwała niezdolność do pracy).